Wszyscy członkowie rodziny, każdy wedle własnego daru, mają łaskę i odpowiedzialny obowiązek budowania dzień po dniu komunii osób, tworząc z rodziny szkołę bogatszego człowieczeństwa. Dokonuje się to poprzez łaskę i miłość wobec dzieci, wobec chorych i starszych; poprzez wzajemną codzienną służbę wszystkich; poprzez dzielenie się dobrami, radościami i cierpieniami. Podstawowym czynnikiem w budowaniu takiej komunii jest wymiana wychowawcza między rodzicami a dziećmi, w której każdy daje i otrzymuje.
Jan Paweł II, Familiaris Consortio – czytaj >>>
Rodzina jest podstawową grupą społeczną pełniącą doniosłe role. Niewątpliwie daje podstawę rozwoju społecznego, uczy współżycia międzyludzkiego, stymuluje postawy moralne, uświadamia o prawach i obowiązki osoby, wyznacza systemy wartości i wzory postępowania. Określa warunki społecznego rozwoju osobowości jednostki, wpływa na socjalizację, uspołecznienie, podejmowanie działań społecznych i opiekuńczych. W atmosferze rodzinnej kształtują się postawy społeczne, wyrabia się szacunek dla drugiego człowieka, dla dzieci, starszych, chorych oraz formuje umiejętność podporządkowania się normom, nakazom, obyczajom. Dobrze funkcjonująca rodzina stanowi fundament życia społecznego i podstawowe środowisko rozwoju człowieka, szczególnie w wymiarze relacji z innymi, dlatego dla pełnego rozwoju wydaje się ona niezastąpiona [Cudak, 2001].
Analizy socjo-pedagogiczne wykazują, że zasadniczo możemy mówić o trzech podstawowych społecznościach, które niejako ze swej natury są predestynowane do realizowania wychowywania społecznego; są to: rodzina, państwo i wspólnoty religijne (Kościoły), a inne instytucje maja niejako charakter pomocniczy. Gdy chodzi o rodzinę, to w zasadzie powszechna jest opinia (z wyjątkiem zwolenników systemów totalitarnych), że na niej przede wszystkim spoczywa obowiązek wychowywania. Rodzina do swego istnienia, właściwego funkcjonowania i rozwoju potrzebują pomocy innych społeczności, szczególnie państwa i Kościołów, które realizując zasadę pomocniczości, powinny pomagać rodzinie w jej aktywności pedagogicznej. Państwo zobowiązane jest do pomocy, ponieważ dzieci wychowywane w rodzinie są obywatelami i one w przyszłości będą służyć tej społeczności, a Kościół ma jeszcze dodatkową argumentację eschatologiczną.
Należy podkreślić, że Kościół katolicki szczególnie w ostatnim okresie docenił znaczenie rodziny. Rozumie, że zawiera ona duże bogactwo czynników o charakterze pedagogicznym, dlatego realizując własna misję, opierał się na rodzinie. Kościół w swojej aktywności wyraża przekonanie, że rodzina stanowi podstawowe i naturalne środowisko integralnego rozwoju człowieka, w tym osiągania dojrzałości religijnej i społecznej. Szczegółowe analizy dotyczące wychowania społecznego realizowanego w katolickiej rodzinie poprzedzimy globalną charakterystyką poszczególnych kwestii związanych z podjętym do opracowania zagadnieniem.
Roman Jusiak
Źródło: Pedagogika Rodziny 2/1, 62-77, 2012
