Dokonująca się obecnie „inflacja” pedagogicznych teorii oraz ich rozdrobnienie sprawiają, że wychowawcy i rodzice tracą zdolność czynienia rozróżnień między nimi i budowania założeń wychowawczych.
Rodzina jest szczególną wspólnotą wzrastania w wierze i zawsze uczestniczyła w misji Kościoła. Jednak koncepcje filozoficzne postmodernizmu zdecydowanie uderzyły w wartość rodziny i dzieciństwa i przyniosły negatywne konsekwencje. Z jednej strony proces budzenia do wiary i formowania wiary dziecka wymaga obecności wiary u ludzi, którzy są dla niego ważni, z drugiej – wiara musi odnosić się do realnych warunków życia rodziny. Zgodnie z wiekiem i możliwościami rozwojowymi dziecka jego wiara winna być obudzona i rozwijana w odniesieniu do domowych sytuacji. Zatem codzienne życie rodzinne, naturalne i nadprzyrodzone wartości, miłość ludzi i Boga, doświadczenie i wiedza są ważnymi elementami w procesie wychowania do wiary i formacji wiary. Dokonujące się dynamiczne zmiany wymagają nieustannie nowego spojrzenia i nowych inicjatyw, które mogą pomóc rodzinom w wypełnianiu ich misji pedagogicznej w ponowoczesnym kontekście.
Aktualna sytuacja społeczna, kulturowa, moralna i religijna Polski jest nie tylko odzwierciedleniem zmian okresu transformacji, ale także pozostałością i kontynuacją rzeczywistości powstałej w okresie PRL-u. Zapoczątkowany w okresie socjalizmu kryzys społeczny i wychowawczy znajduje swoje odbicie w sposób szczególny w takich zjawiskach, jak na przykład: zanik etyki pracy, brak poszanowania osób starszych i autorytetów, kryzys instytucji małżeństwa i rodziny, zanik norm zachowania w sytuacjach publicznych, osłabienie odpowiedzialności, zmiana odniesienia do dziecka i dzieciństwa. W Polsce w nowej sytuacji społeczno-politycznej ujawniły się również nowe zjawiska, takie jak: skrajny, nie liczący się z dobrem wspólnym, indywidualizm, praktyczny materializm, hedonizm, utylitaryzm, ale głównie relatywizm moralny. Podstawowymi kategoriami, wokół których koncentruje się myśl i działanie człowieka systemu liberalnego, są: indywidualne pojmowanie dobra i zła, absolutyzacja wolności, eksponowanie pluralizmu, demokracji i tolerancji, jako najważniejszych regulatorów życia społecznego. Przejście do nowego systemu społecznego okazało się trudniejsze, niż proste zerwanie z systemem socjalistycznym, wymagało bowiem współpracy wszystkich środowisk wychowawczych, mądrego wychowania nowych pokoleń, i przygotowania ich do funkcjonowania w zmienionej rzeczywistości społecznej. Niestety, błędy okresu transformacji przyczyniły się do rosnącej dezorientacji społeczeństwa w zakresie wartości, na których powinno być oparte życie społeczne.
W związku z tym dużego znaczenia nabierają nadzieje i oczekiwania związane z rodziną jako środowiskiem wychowania, w tym wychowania religijnego. Niestety, w polskich rodzinach żyjących w kręgu kultury europejskiej XXI wieku ujawnia się znacznie więcej trudności i problemów, niż w rodzinach tradycyjnych. Rodzina jest bowiem szczególnie wrażliwa na zachodzące procesy, stąd coraz częściej mówi się o kryzysie współczesnej rodziny. Nic dziwnego, że wielu rodziców nie nadąża za dokonującymi się zmianami i nie wie, jak się w tym procesie zorientować, by móc dokonywać osobistych rozstrzygnięć, podejmować decyzje, które będą miały wpływ na rozwój osobowy, społeczny i religijny dziecka. Co jednak ma zrobić matka lub ojciec, którzy zderzają się z różnorodnością i wielością teorii pedagogicznych? Jak mają odszukać fundamenty i kierunki wychowania w świecie konkurujących ze sobą, a zarazem zmieszanych nurtów i orientacji pedagogicznych? Dokonująca się obecnie „inflacja” pedagogicznych teorii oraz ich rozdrobnienie sprawiają, że wychowawcy i rodzice tracą zdolność czynienia rozróżnień między nimi i budowania założeń wychowawczych. Dlatego w niniejszym artykule, uwzględniając gwałtowne zmiany społeczno-moralne i szukając mądrych rozwiązań pedagogicznych, zostanie zaprezentowane wychowanie dziecka do wiary we współczesnej polskiej rodzinie, ze szczególnym zwróceniem uwagi na wyzwania płynące z zagrożeń dezintegracji i komercjalizacji dzieciństwa. Najpierw zostaną ukazane przemiany w postrzeganiu i prezentowaniu dzieciństwa we współczesnym świecie, następnie – omówione podstawowe założenia przygotowania i wychowania dziecka do przyjęcia wiary jako daru i zadania powierzonego przez Boga oraz wskazania pastoralne i pedagogiczne.
czytaj cały tekst 
Elżbieta Osewska, UKSW Warszawa
POLECANE – przeczytaj: Rola rodziny w wychowaniu religijnym dziecka
