… wierność powołaniu kapłańskiemu jest problemem złożonym i zadaniem trudnym dla każdego księdza katolickiego, zarówno diecezjalnego, jak i zakonnego. Dochowanie tej wierności jest sprawą trudną …
Termin ,,kryzys” ma wiele znaczeń i interpretacji swej treści, a także liczne zastosowania. W potocznym rozumieniu oznacza on niebezpiecznie rozwijającą się sytuację w życiu jednostki lub w położeniu zbiorowości ludzkiej. (…) Kryzys obejmuje takie sytuacje, które wymagają ważnego rozstrzygnięcia lub wyjaśnienia.
Kryzys tożsamości kapłańskiej nie jest sprawą prostą, jak można by pośpiesznie zakładać. Wręcz przeciwnie, kryzys ten, podobnie jak załamanie w każdej innej sferze życia, stanowi problem bardzo złożony i niezmiernie skomplikowany, trudny do jednoznacznego wyjaśnienia. Z tej racji wymaga on spojrzenia wieloaspektowego, dokładnego wglądu w swoją istotę i ewolucję, rozpoznania przyczyn, które najczęściej go wywołują u księży, a także zbadania konsekwencji, jakie on wywołuje w ich życiu osobistym, zawodowym i społecznym. Inaczej nie zrozumiemy lub nie dowiemy się, czym jest ten kryzys w swej istocie i dlaczego przeżywają go niektórzy kapłani katoliccy; nie zrozumiemy także, dlaczego niektórzy księża pokonują ów kryzys, zaś innym nie udaje się go przezwyciężyć, więc rezygnują z pełnienia posługi kapłańskiej w Kościele i wracają do życia w strukturach świeckich. (…)
Kryzysy tożsamości kapłańskiej ujawniają trudności, na które napotykają księża parafialni i zakonni w odnajdywaniu swojej odrębności osobowej i w spełnianiu własnych zadań kapłańskich w sytuacjach trudnych, niekiedy wręcz ekstremalnych, nietypowych, w zetknięciu z ustalonymi regułami postępowania i formami życia w strukturach Kościoła i społeczeństwa. Niektóre z tych trudności udaje się księżom przezwyciężyć, a zarazem opanować kryzys swej tożsamości kapłańskiej. Jednakże bywają również tak ostre stadia tego kryzysu, które przekraczają możliwości osobistej odporności księdza i jego walki z kryzysem, a w efekcie tego kryzysu porzuca on kapłaństwo i powraca do życia świeckiego. (…)
Wobec księży przeżywających kryzys swego powołania lub swej tożsamości kapłańskiej, jak i porzucających szeregi kapłańskie, dostrzega się różne postawy i oceny w strukturach kościelnych i w społeczeństwie, od pełnej akceptacji i zrozumienia, po krytykę i odrzucenie.
Taką właśnie negatywną ocenę i krytykę księży przeżywających kryzys i powracających do życia świeckiego dostrzegamy w kościelnym ,,Przewodniku do formacji kapłańskiej”, w którym czytamy, że ci księża „zranili i zawiedli Kościół”, a ściślej mówiąc, że (…) historią kapłanów, którzy zawiedli, jest często historia ludzi, którzy zawiedli, historia osobowości nie-scalonych, nie-zintegrowanych, w których na próżno szukałoby się człowieka dojrzałego i zrównoważonego” (Przewodnik, 25). Obiektywnie mówiąc, krytyka ta jest zbyt surowa i nie do końca jasna i zrozumiała, a raczej stanowi ona jedynie punkt widzenia Kościoła rządzącego w tej trudnej sprawie. (…)
Samotność i poczucie wyizolowania
… ważnym powodem kryzysu tożsamości kapłańskiej, a następnie odejścia ich ze stanu duchownego, była autorytarna polityka kadrowa kurii biskupich i kurii zakonnych, jak i styl (forma) sprawowania władzy kościelnej na różnych szczeblach zarządzania i kierownictwa w Kościele. (…) Ten styl zarządzania i kierowania kadrami nie daje księżom możliwości samoobrony, wypowiedzenia własnego punktu widzenia w określonych sprawach, będących źródłem lub podłożem konfliktu, a zarazem wywołuje w nich poczucie ubezwłasnowolnienia, poniżenia, dyskomfortu psychicznego, niezadowolenia z kapłaństwa i próbę porzucenia go i powrotu do struktur świeckich, bardziej zdemokratyzowanych.
Ksiądz przeżywający kryzys liczy na realne wsparcie innych księży, na zrozumienie i przyjaźń z ich strony, niekiedy na współczucie i pocieszenie, a w praktyce spotyka się często z obojętnością, chłodem uczuciowym, wzgardą, z myśleniem stereotypowym i z uprzedzeniami, z wskazaniem, żeby sam poradził sobie z własnym problemem, jeśli dopuścił do sytuacji dramatycznej w swoim życiu.
Józef Baniak
– polski teolog i socjolog, profesor nauk humanistycznych, specjalista w dziedzinie socjologii religii.
CZYTAJ CAŁY TEKST
